अतिवृष्टीमुळे नुकसान झालेल्या शेतकरी बांधवांची सद्यस्थिती, त्यांना मिळणाऱ्या शासकीय मदतीतील विलंब, KYC प्रक्रियेतील निर्माण झालेला गोंधळ, शेतकऱ्यांनी केलेल्या तक्रारी, सरकारने आणलेली नवी वेबसाईट, VK नंबरवरून स्टेटस कसे तपासावे, पेमेंट यशस्वी किंवा पेंडिंग आढळल्यास त्याचा अर्थ काय, तसेच शेतकऱ्यांनी पुढे कोणती पावले उचलावीत—हे सर्व मुद्दे सविस्तर पाहणार आहोत. हा लेख तुमच्यासारख्या शेतकऱ्यांना आणि ग्रामीण भागातील नागरिकांना स्पष्ट माहिती देण्याचा प्रयत्न करतो, जेणेकरून मदत रकमेबद्दलचा संभ्रम दूर होईल.
मदत रक्कम कधी मिळणार याचा शेतकऱ्यांना अंदाज नाही
अतिवृष्टीमुळे नुकसान झालेल्या शेतकरी बांधवांची स्थिती अधिकच बिकट होत चालली आहे. आधीच त्यांच्या शेतीची स्थिती पूर्वीच्या पावसाने ढासळलेली होती. पिके नुकसान झाली होती. शेतीमालाची हानी झाली होती. त्यातच नवे पावसाळी संकट ओढवल्याने त्यांच्यावर मोठा आर्थिक भार आला. सरकारकडून जाहीर झालेल्या मदतीची अपेक्षा आणि काहीसा आधार मिळेल अशी आशा सर्व शेतकऱ्यांनी धरली होती. पण त्यांना त्यांच्या खात्यात पैसा कधी जमा होणार, किती रक्कम मिळणार आहे, ती रक्कम प्रत्यक्षात प्रक्रिया झाली आहे का—याचा कोणताही स्पष्ट पत्ता लागत नव्हता. अनेक गावांमध्ये शेतकरी रोज सकाळी बँकेत जात होते. काहीजण तलाठी कार्यालयात विचारणा करत होते. पण कुठूनही ठोस उत्तर मिळत नव्हते. यामुळे त्यांच्या मनात अस्वस्थता आणि राग वाढत होता. अनेकांनी हेही सांगितले की प्रशासनाकडून कोणतीही अधिकृत सूचना गावांमध्ये पोहोचवली जात नाही.
KYC प्रक्रिया सैल झाल्याने झालेला मोठा गोंधळ
सरकारने काही महिन्यांपूर्वी KYC प्रक्रिया थोडी सैल केली होती. त्यावेळी अनेकांना ती सोय वाटली होती. पण आता त्याचे दुष्परिणाम दिसू लागले आहेत. शेतकऱ्यांचे नाव यादीत असूनही पैसे त्यांच्या खात्यात दिसत नाहीत. सरकारी पोर्टलवर त्यांचे नाव, गाव, बाधित क्षेत्र आणि मिळणारी रक्कम सर्वकाही स्पष्ट दिसत असते. पण त्याचवेळी प्रत्यक्ष खात्यात पैसे जमा झालेत की नाही याचा मागोवा कुणालाच लागत नव्हता. काहींच्या बाबतीत, नाव यादीत असूनही पेमेंट प्रक्रिया अर्धवट दिसते. काहींच्या KYC पूर्ण झालेली नाही असे दाखवले जाते. अगदी CSC केंद्रात गेले की सिस्टीम अपडेट नाही, सर्व्हर डाऊन आहे, कागदपत्रांत समस्या आहे, असे सांगितले जात होते. तलाठीही काही वेळा याबद्दल नेमके मार्गदर्शन करू शकत नव्हते. त्यामुळे मदतीच्या प्रक्रियेतील पारदर्शकता कमी झाली आणि शेतकऱ्यांमध्ये गोंधळ वाढला.
Disaster Management विभागाची नवी वेबसाईट — VK नंबरवर स्टेटस तपासण्याची सुविधा
या वाढत्या गोंधळाची दखल घेऊन सरकारच्या आपत्ती व्यवस्थापन विभागाने एक नवे डिजिटल साधन तयार केले आहे. ही वेबसाईट खास करून अतिवृष्टीनंतरची मदत रक्कम शेतकऱ्यांना मिळाली आहे का नाही हे तपासण्यासाठी विकसित केली आहे. या वेबसाईटवर VK (Village Khata) नंबर टाकून शेतकरी आपला स्टेटस पाहू शकतात. ही सुविधा मोबाईलवरही उपलब्ध असल्यामुळे ग्रामीण भागातील लोकांसाठी ती अत्यंत उपयुक्त ठरते. गुगलवर “VK Status” किंवा “MH Disaster Management VK Status” असे शोधले की ही वेबसाईट लगेच उघडते. ती साधी, मराठीत नसली तरी समजण्याजोग्या स्वरूपात आहे. शेतकरी फक्त आपला VK नंबर, जन्मतारीख आणि इतर थोडी मूलभूत माहिती भरून पेमेंटची स्थिती तपासू शकतात. या सुविधेमुळे किमान मदत प्रक्रिया कुठपर्यंत पोहोचली आहे हे लोकांना कळू लागले आहे.
पेमेंट सक्सेसफुल, पेंडिंग आणि KYC समस्या – याचा अर्थ काय?
वेबसाईटवर पेमेंट “Success” दाखवत असेल तर त्याचा अर्थ असा होतो की रक्कम DBT (Direct Benefit Transfer) मार्फत तुमच्या आधार-लिंक खात्यात पोहोचली आहे. काही ठिकाणी बँकेचे नाव किंवा खाते क्रमांक दिसत नाही, कारण ही पेमेंट प्रक्रिया थेट DBT मार्गाने जाते. अशावेळी तुम्ही तुमचे आधार लिंक खाते तपासणे आवश्यक आहे. काही शेतकऱ्यांच्या खात्यात पैसे जमा झाल्याची पुष्टी दिसते, पण बँकेचे तपशील नसतात. काहींच्या स्टेटसमध्ये “KYC Pending” असे दिसते. याचा अर्थ तुमचे कृषी खाते किंवा Farmer ID अद्ययावत नाही. कधी तलाठी लेवलवरील टॅगिंगमध्ये चूक असते. कधी तुमच्या नावातील स्पेलिंग, जन्मतारीख किंवा दस्तऐवजांमध्ये जुळत नाही. त्यामुळे पेमेंट प्रक्रिया थांबते. अनेक वेळा 10 पैकी 7-8 शेतकऱ्यांचे पेमेंट यशस्वी दिसते, तर 2-3 जणांचे KYC पेंडिंग असल्याने नाकारले जाते.
पुढे शेतकऱ्यांनी काय करावे?
जर तुमचे पेमेंट पेंडिंग दाखवत असेल तर पहिल्यांदा तुमची KYC पूर्ण आहे का ते तपासा. ती पेंडिंग असेल तर तलाठी कार्यालयात भेट द्या. आवश्यक कागदपत्रे घेऊन जा. काही वेळा CSC केंद्रावर KYC प्रक्रिया बंद असते कारण ऍग्रीटेक पोर्टलवर अपडेट नसते. त्यामुळे तलाठी याबाबत नेमकी माहिती देऊ शकतो. पेमेंट “Success” दिसत असेल तर बँकेत तुमचे आधार-लिंक खाते सक्रिय आहे का ते तपासा. DBT पेमेंट बहुतेक खात्यात पोहोचलेले असते, फक्त बँकेच्या अपडेटमध्ये उशीर होतो. जर स्टेटसमध्ये काही वेगळी त्रुटी दिसत असेल तर ती स्क्रीनशॉटसह पंचायत समितीत किंवा कृषी विभागाकडे नोंदवा. अशाप्रकारे वेळेत योग्य पावले उचलल्यास मदत मिळण्याची प्रक्रिया जलद होते.
सरकारकडून नवीन अपडेट्स येत राहतात. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी ही वेबसाईट वेळोवेळी तपासावी. तुमच्या गावात किंवा तलाठी पातळीवर नवीन सूचना आल्या तर लगेच योग्य कार्यालयाशी संपर्क साधावा. आम्हीही अशीच माहिती वेळेत तुम्हापर्यंत पोहोचवण्याचा प्रयत्न करत राहू.
