नमस्कार शेतकरी बांधवांनो! या लेखामध्ये आपण पीएम किसान सन्मान निधी योजनेबाबतची सखोल माहिती जाणून घेणार आहोत. आजवर या योजनेत अनेक हप्ते वाटले गेले, पण मागील काही महिन्यांमध्ये राज्यातील जवळपास दोन लाख शेतकऱ्यांना अपात्र करण्यात आले आहे. नेमके कोणते निकष लावून त्यांना या योजनेतून बाहेर काढले? दुहेरी लाभ घेणाऱ्या कुटुंबांवर कशी कारवाई झाली? आयटीआर भरणारे शेतकरी का हटवण्यात आले? तसेच निवडणुका सुरू असल्यामुळे आचारसंहिता लागू आहे, त्यामुळे पुढील हप्ता कधी मिळणार याचीही चर्चा आपण पाहू. प्रत्येक मुद्दा सविस्तर समजून घेण्यासाठी लेख शेवटपर्यंत नक्की वाचा.
आकडेवारीचा आढावा – मागील हप्ते कसे वाटले गेले?
पीएम किसानचा 19वा हप्ता जेव्हा वाटला गेला, तेव्हा सुमारे 4 लाख शेतकरी योजनेपासून वंचित राहिले. त्यानंतर सरकारने त्यांची नावे तपासली आणि गोळाबेरीज करून 20व्या हप्त्यात 96 लाख शेतकऱ्यांना पैसे वितरित करण्यात आले. मात्र 21व्या हप्त्यात ही संख्या कमी होऊन फक्त 92 लाख शेतकऱ्यांना लाभ मिळाला. या आकडेवारीवरून स्पष्ट होते की सरकारने लाभार्थ्यांच्या नावांची तपासणी सुरू केली आहे आणि अनेक विसंगती आढळून आल्या आहेत. त्यामुळे काहींची नावे हटवली गेली आहेत. हे सर्व बदल म्हणजेच नवीन नियमांचा परिणाम आहे, ज्यामुळे आता अनेक कुटुंबांचे अर्ज थेट अपात्र ठरवले जात आहेत.
जवळपास दोन लाख शेतकरी अपात्र – यामागची मुख्य कारणे
राज्यभरातील आकडेवारीनुसार जवळपास 1.5 ते 2 लाख शेतकरी पीएम किसान योजनेतून वगळण्यात आले आहेत. यासाठी काही महत्त्वाचे निकष लागू करण्यात आले असून जर त्यापैकी कोणताही नियम लागू होत असेल, तर त्या शेतकऱ्याला लाभ मिळणार नाही. सर्वात मोठा मुद्दा म्हणजे दुहेरी लाभार्थी कुटुंबे. जर एकाच घरात पती आणि पत्नी दोघांची नावे लाभार्थी म्हणून होती, तर आता फक्त एकालाच हप्ता मिळेल. अशा पद्धतीने सरकारने निधीची बचत करण्याचा प्रयत्न केला आहे. कारण एकाच कुटुंबाला दोन वेळा लाभ देणे आर्थिकदृष्ट्या शक्य नाही, असे केंद्राचे म्हणणे आहे.
राशन कार्डवर बदल – फक्त एका नावालाच लाभ
सरकारचा पुढील महत्त्वाचा नियम असा आहे की एका राशन कार्डवर फक्त एकाच व्यक्तीस पीएम किसानचा लाभ मिळू शकेल. अनेक कुटुंबांमध्ये तीन ते चार सदस्यांच्या राशन कार्डावर शेती असते, पण आता फक्त ज्याच्या नावावर जमिनीची नोंद आहे त्या व्यक्तीला हा लाभ मिळेल. त्यामुळे इतर सदस्यांची नावे हटवली गेली आहेत. यामुळे राज्यातील अनेक शेतकरी अचानक अपात्र ठरले आहेत आणि त्यांना कारणही समजत नाही. या सर्व प्रक्रियेमध्ये मोठी संख्या ही तपासणीमुळे वजा झाली आहे.
आयटीआर भरणारे शेतकरी हटवले गेले
पीएम किसान योजना फक्त गरजू शेतकऱ्यांसाठी आहे. त्यामुळे सरकारने आर्थिकदृष्ट्या सक्षम असणाऱ्या आणि Income Tax Return (ITR) दाखल करणाऱ्या शेतकऱ्यांना योजनेतून काढून टाकले आहे. यामुळे मोठा वर्ग अपात्र घोषित झाला आहे. सरकारचा उद्देश असा आहे की ज्यांच्याकडे आर्थिक साधनं आहेत त्यांनी हा लाभ घेऊ नये. त्याशिवाय काही शेतकऱ्यांनी शेती विकली असेल किंवा नवीन खरेदी केलेली असेल, पण नोंदणी अद्ययावत केलेली नसेल, तर त्यांनाही योजनेतून दूर करण्यात आले आहे.
सध्या आचारसंहिता — पुढचा हप्ता केव्हा येणार?
राज्यात स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका सुरू असल्यामुळे सध्या आचारसंहिता लागू आहे. सरकार या काळात कोणतेही आर्थिक वितरण करू शकत नाही. निवडणूक आयोगाच्या नियमानुसार 2 तारखेपर्यंत निकाल लागणार असून त्यानंतर शासन हप्त्याचे वितरण करू शकते. त्यामुळे डिसेंबरच्या पहिल्या आठवड्यात पुढील हप्ता येण्याची सर्वाधिक शक्यता आहे. हा हप्ता मिळण्यापूर्वी तुमची नोंदणी योग्य आहे का? दस्तऐवज अपडेट आहेत का? हे तपासणे आवश्यक आहे.
पीएम किसान योजना ही शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे. पण सरकारचे म्हणणे आहे की फक्त खरंच पात्र शेतकऱ्यांनाच लाभ दिला जावा. म्हणूनच कठोर निकष लावले गेले आहेत आणि तपासणी वाढवली गेली आहे. जर तुमच्या नावावर कोणतेही संशयास्पद कारण असेल तर तुमचे नाव योजनेतून वगळले जाऊ शकते. त्यामुळे पुढील हप्ता मिळण्यापूर्वी स्वतःची माहिती तपासणे, e-KYC पूर्ण करणे आणि जमिनीची नोंद अचूक ठेवणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे..
