राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी आजचा दिवस खूप मोठा आहे. कारण अनेक महिन्यांपासून ज्याची वाट पाहिली जात होती, ते अनुदान अखेर शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा व्हायला सुरुवात झाली आहे. अतिवृष्टी आणि रब्बी हंगामाचे अनुदान दोन्ही योजनांचे पैसे राज्य शासनाने वितरित करायला सुरुवात केली आहे. या लेखात आपण पाहणार आहोत — या अनुदानाचा लाभ कोणत्या शेतकऱ्यांना मिळणार आहे, प्रक्रिया कशी चालते, केवायसी आणि फार्मर आयडीचे महत्त्व काय आहे, तसेच पुढील काही दिवसांत काय घडणार आहे. चला, सविस्तर जाणून घेऊया.
राज्य शासनाची मंजुरी आणि निधीचे वितरण सुरू
2025 साली झालेल्या अतिवृष्टीमुळे राज्यभरातील हजारो शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान झाले होते. पिकांचे नुकसान, जमिनीतील उत्पादन घट आणि आर्थिक अडचणीमुळे शेतकऱ्यांना शासनाच्या मदतीची गरज होती. या पार्श्वभूमीवर राज्य शासनाने प्रत्येक जिल्ह्याला आर्थिक मदत वितरित करण्याची मंजुरी दिली.
दिवाळीपूर्वी हे अनुदान वितरित होईल अशी अपेक्षा होती. मात्र, निवडणुकांच्या पार्श्वभूमीवर आणि काही तांत्रिक कारणांमुळे ही प्रक्रिया थोडी उशिरा झाली. आता अखेर शासनाने निधी जिल्हानिहाय मंजूर करून वितरण सुरू केले आहे. अनेक जिल्ह्यांमध्ये पैसे शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा होऊ लागले आहेत. काही ठिकाणी प्रक्रिया सुरूवातीच्या टप्प्यात असून, काही ठिकाणी पुढील काही दिवसांत पैसे जमा होतील.
कोणत्या शेतकऱ्यांना मिळणार अनुदान?
शेतकऱ्यांमध्ये एक मोठा प्रश्न आहे — “अनुदान कोणाला मिळणार?” शासनाने दिलेल्या माहितीनुसार, ज्या शेतकऱ्यांना अतिवृष्टीचे नुकसान झाले आहे आणि त्यांचा अर्ज मंजूर झाला आहे, त्यांनाच हे अनुदान मिळेल. ज्यांना पूर्वी अतिवृष्टीच्या नुकसान भरपाईचे पैसे मिळाले आहेत, त्यांनाही रब्बी हंगामाचे अनुदान देण्यात येईल.
जर कोणत्या शेतकऱ्यांचे अतिवृष्टीचे पैसे अजून आलेले नाहीत पण मंजुरी झाली आहे, तर त्यांना लवकरच निधी मिळेल. शासनाने स्पष्ट केलं आहे की हा निधी नैसर्गिक आपत्तीच्या मदतीचा असल्यामुळे आचारसंहितेचा परिणाम यावर होणार नाही. म्हणजेच, निवडणुका लागल्या तरीसुद्धा पैसे थांबणार नाहीत.
अनुदान वितरणाची प्रक्रिया कशी चालते?
या वेळी अनुदानाचे वितरण दोन टप्प्यांमध्ये केले जात आहे.
1️⃣ पहिला टप्पा:
ज्यांचे फार्मर आयडी (Farmer ID) तयार आहेत आणि सर्व कागदपत्रे व्यवस्थित आहेत, अशा शेतकऱ्यांच्या खात्यात थेट पैसे जमा केले जात आहेत. शासनाने अनेक वेळा सांगितले होते की, कोणत्याही योजनेचा लाभ घेण्यासाठी फार्मर आयडी आणि केवायसी दोन्ही आवश्यक आहेत.
पूर्वी अनेक शेतकऱ्यांनी या प्रक्रियेला दुर्लक्ष केले होते. पण आता त्याचा फटका काहींना बसत आहे. कारण फार्मर आयडी नसल्यास शेतकऱ्यांच्या खात्यात पैसे थेट जमा होत नाहीत. त्यामुळे पहिल्या टप्प्यात फक्त तेच शेतकरी लाभार्थी ठरत आहेत ज्यांची सर्व माहिती शासनाच्या पोर्टलवर पूर्णपणे अद्ययावत आहे.
2️⃣ दुसरा टप्पा:
ज्यांचे फार्मर आयडी तयार नाहीत, सामायिक जमिनीत शेती करणारे शेतकरी, किंवा ज्या शेतकऱ्यांची केवायसी प्रलंबित आहे, त्यांचे पैसे दुसऱ्या टप्प्यात वितरित केले जातील. ही प्रक्रिया डिसेंबरपर्यंत पूर्ण होण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे.
केवायसी न झालेल्या शेतकऱ्यांचे काय?
अनेक शेतकऱ्यांना प्रश्न पडतो की, “माझी केवायसी झालेली नाही, तरी पैसे मिळतील का?” शासनाने स्पष्ट सांगितले आहे की, केवायसी पूर्ण न झाल्यास पैसे तत्काळ जमा होणार नाहीत. मात्र, जेव्हा शेतकरी आपली केवायसी पूर्ण करतील, तेव्हा त्यांचे अनुदानाचे पैसे त्यांच्याच खात्यात जमा केले जातील.
शासनाने सांगितले आहे की, डिसेंबरपासून “आपले सरकार सेवा केंद्र” येथे केवायसी प्रक्रिया पुन्हा सुरू केली जाईल. त्यामुळे ज्या शेतकऱ्यांनी अद्याप आपले दस्तऐवज पूर्ण केले नाहीत, त्यांनी तातडीने जवळच्या केंद्रावर जाऊन ती प्रक्रिया पूर्ण करावी.
सामायिक क्षेत्र आणि वारसदार शेतकऱ्यांची स्थिती
सामायिक क्षेत्रात शेती करणारे शेतकरी किंवा ज्या शेतकऱ्यांचे नाव खात्यावर नोंदलेले आहे पण फार्मर आयडी तयार नाही, अशा लोकांनाही अनुदान मिळणार आहे. अशा शेतकऱ्यांना “ॲग्री स्टेट पोर्टल”वरील माहितीच्या आधारे दुसऱ्या टप्प्यात निधी वितरित केला जाईल.
तसेच, मयत शेतकऱ्यांच्या वारसदारांनी जर नोंदणी केलेली असेल आणि त्यांची माहिती योग्यप्रकारे सादर केलेली असेल, तर त्यांनाही संबंधित रकमेचा लाभ मिळेल. शासनाने स्पष्ट केलं आहे की, कोणत्याही पात्र शेतकऱ्याला वंचित ठेवले जाणार नाही.
पुढील पंधरा दिवसांत सर्व वितरण पूर्ण होणार
शासनाकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, अनुदान वितरणाची प्रक्रिया पुढील १५ दिवसांपर्यंत सुरू राहणार आहे. ज्यांच्या खात्यात अद्याप पैसे जमा झालेले नाहीत, त्यांना या कालावधीत निधी मिळेल.
शेतकऱ्यांनी आपल्या बँक खात्याची स्थिती, केवायसी आणि फार्मर आयडीची माहिती तपासून पाहावी. जर काही त्रुटी आढळल्या, तर तात्काळ आपल्या सेवा केंद्रावर जाऊन ती दुरुस्त करावी.
एकंदरीत पाहता, राज्य शासनाने शेतकऱ्यांसाठी केलेले हे अनुदान वितरण म्हणजे एक मोठा दिलासा आहे. अतिवृष्टी आणि रब्बी हंगामामुळे नुकसान झालेल्या शेतकऱ्यांना या अनुदानामुळे काही प्रमाणात आर्थिक मदत मिळणार आहे.
शेतकऱ्यांनी लक्षात ठेवावे की, फार्मर आयडी आणि केवायसी ही अत्यंत महत्त्वाची प्रक्रिया आहे. कारण भविष्यातील सर्व शासकीय योजना, नुकसानभरपाई किंवा अनुदान या प्रक्रियेच्या आधारेच मिळणार आहे. त्यामुळे ज्यांनी अद्याप ती पूर्ण केली नाही, त्यांनी त्वरित पूर्ण करावी.
राज्य शासनाने दिलेल्या माहितीनुसार, पुढील काही दिवसांत संपूर्ण महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांच्या खात्यात अनुदान जमा होईल. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी संयम ठेवावा आणि आपल्या खात्यांची स्थिती वेळोवेळी तपासावी.