या लेखामध्ये आपण राज्य सरकार आणि केंद्र सरकारने मिळून घेतलेल्या एका अतिशय महत्त्वाच्या आणि ऐतिहासिक निर्णयाची सविस्तर माहिती पाहणार आहोत. आयुष्यमान भारत प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना आणि महात्मा ज्योतिबा फुले जन आरोग्य योजना या दोन्ही योजना एकत्रित करून राज्यातील नागरिकांसाठी उपचारांची संख्या कशी वाढवण्यात आली आहे, कोणत्या प्रकारचे आजार मोफत उपचारांमध्ये समाविष्ट करण्यात आले आहेत, रुग्णालयांना कोणत्या सुविधा आणि प्रोत्साहन दिले जाणार आहे, तसेच सामान्य नागरिकांना या योजनेचा प्रत्यक्ष फायदा कसा घेता येईल, याबाबत सविस्तर आणि सोप्या मराठी भाषेत माहिती दिली जाणार आहे.
● 2399 आजारांवर मोफत उपचारांचा ऐतिहासिक निर्णय
राज्यातील गोरगरीब, गरजू आणि सर्वसामान्य नागरिकांसाठी हा निर्णय अतिशय दिलासादायक मानला जात आहे. केंद्र सरकार आणि राज्य सरकार यांच्या संयुक्त माध्यमातून आता तब्बल 2399 आजारांवर मोफत उपचार उपलब्ध करून देण्यात येणार आहेत. हा निर्णय आरोग्य क्षेत्रातील एक मोठा टप्पा मानला जात असून यामुळे अनेक गरीब कुटुंबांना आर्थिक ओझ्यापासून मोठा दिलासा मिळणार आहे. आजारपणामुळे होणारा मोठा खर्च टळणार असून नागरिकांना दर्जेदार आणि सुरक्षित उपचार मोफत मिळणार आहेत.
● उपचारांची संख्या वाढून थेट 2399 वर
आतापर्यंत आयुष्यमान भारत आणि महात्मा फुले जन आरोग्य योजनेअंतर्गत एकूण 1,356 आजारांवर उपचार उपलब्ध होते. मात्र आता या योजनेत मोठी सुधारणा करत उपचारांची संख्या थेट 2399 पर्यंत वाढवण्यात आली आहे. यामध्ये सामान्य आजारांसोबतच गंभीर, क्लिष्ट आणि विशेष उपचारांचा मोठ्या प्रमाणात समावेश करण्यात आला आहे. त्यामुळे अनेक महागडे उपचार, शस्त्रक्रिया आणि तपासण्या आता मोफत आणि कॅशलेस पद्धतीने घेणे शक्य होणार आहे.
● आयुष्यमान भारत आणि महात्मा फुले योजना अधिक प्रभावी
राज्यात आयुष्यमान भारत प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना आणि महात्मा ज्योतिबा फुले जन आरोग्य योजना या दोन्ही योजना एकत्रितपणे अधिक प्रभावी पद्धतीने राबवण्यात येत आहेत. या एकत्रित अंमलबजावणीमुळे लाभार्थ्यांना अधिक व्यापक आणि दर्जेदार आरोग्य सेवा मिळणार आहे. कॅशलेस उपचारांची प्रक्रिया अधिक सोपी करण्यात आली असून सामान्य नागरिकांना कोणत्याही अडचणीशिवाय उपचार घेता येणार आहेत.
● रुग्णालयांसाठी दरवाढ आणि सुविधा वाढ
या योजनेअंतर्गत सहभागी असलेल्या रुग्णालयांना शासनाकडून दिल्या जाणाऱ्या उपचारांच्या दरात वाढ करण्यात आली आहे. यामुळे खासगी आणि सरकारी रुग्णालयांचा या योजनेत सहभाग वाढणार आहे. अनेक अडचणी दूर करण्यात आल्या असून रुग्णालयांना अधिक सुविधा देण्यात येणार आहेत. याचा थेट फायदा रुग्णांना होणार असून त्यांना चांगल्या दर्जाच्या सेवा मिळणार आहेत.
● गुणवत्तापूर्ण उपचारांसाठी अतिरिक्त प्रोत्साहन
उपचारांची गुणवत्ता अधिक उंचावण्यासाठी शासनाने एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. NABH आणि NQAS यासारखी गुणवत्ता मानके पूर्ण करणाऱ्या रुग्णालयांना दावा रकमेवर 10 ते 15 टक्के अतिरिक्त प्रोत्साहन दिले जाणार आहे. यामुळे रुग्णालये दर्जेदार सेवा देण्यासाठी अधिक प्रयत्नशील राहतील आणि रुग्णांना सुरक्षित व विश्वासार्ह उपचार मिळतील.
● जिल्हास्तरावर नियंत्रण आणि तक्रार निवारण व्यवस्था
या योजनेची प्रभावी अंमलबजावणी करण्यासाठी जिल्हाधिकारी यांच्या अध्यक्षतेखाली जिल्हा सनियंत्रण व तक्रार निवारण समिती स्थापन करण्यात आली आहे. तसेच पालकमंत्री यांच्या अध्यक्षतेखाली जिल्हास्तरीय जन आरोग्य संरक्षण कार्यकारिणी कार्यान्वित करण्यात आली आहे. या समित्या योजनेच्या कामकाजाचा नियमित आढावा घेतील आणि आवश्यक ते मार्गदर्शन करतील.
● 24 तास टोल फ्री कॉल सेंटरची सुविधा
रुग्णांना माहिती मिळवताना किंवा सेवा घेताना कोणतीही अडचण आल्यास मदतीसाठी 24 तास कार्यरत टोल फ्री कॉल सेंटर सुरू करण्यात आले आहे. लाभार्थ्यांनी हे क्रमांक आवर्जून जतन करून ठेवावेत.
टोल फ्री क्रमांक: 15538, 555 आणि 1800 11 15 65.
● प्रत्येक रुग्णालयात आरोग्य मित्रांची नियुक्ती
योजनेअंतर्गत असलेल्या प्रत्येक अंगीकृत रुग्णालयात दर्शनी भागात स्वतंत्र कक्ष स्थापन करणे बंधनकारक करण्यात आले आहे. या कक्षात आरोग्य मित्र नियुक्त करण्यात आले आहेत. आरोग्य मित्र रुग्णांना योजनेबाबत संपूर्ण माहिती देतील, आवश्यक कागदपत्रांची पूर्तता करून देतील आणि मोफत उपचार मिळवण्यासाठी मार्गदर्शन करतील.
● आरोग्य संरक्षणाच्या दिशेने मोठे पाऊल
या सर्व सुधारणांमुळे राज्यातील नागरिकांना अधिक सुलभ, विश्वासार्ह आणि गुणवत्तापूर्ण आरोग्य सेवा मिळणार आहे. आरोग्य संरक्षणाच्या दिशेने हा एक महत्त्वाचा टप्पा ठरणार असून प्रत्येक गरजू लाभार्थ्याने या योजनेचा लाभ घ्यावा आणि ही माहिती इतरांपर्यंत पोहोचवावी, असे आवाहन करण्यात येत आहे.