महाराष्ट्रातील सर्व रेशन कार्डधारकांसाठी अतिशय उपयुक्त आणि महत्त्वाची माहिती दिली आहे. जर तुमच्याकडे रेशन कार्ड असेल आणि तुम्ही दरमहा स्वस्त धान्य घेत असाल, तर ही माहिती तुमच्यासाठी फार गरजेची आहे. पुढे आपण रेशन कार्डचे प्रकार, केंद्र व राज्य सरकारकडून मिळणाऱ्या धान्याची सध्याची स्थिती, नागरिकांच्या तक्रारी, आणि 1 जानेवारी 2026 पासून लागू होणारा मोठा बदल याबाबत सविस्तर माहिती पाहणार आहोत. तसेच डिसेंबरपर्यंत जुनी पद्धत कशी राहणार आहे आणि जानेवारीनंतर रेशन दुकानात गेल्यावर तुम्ही काय तपासले पाहिजे, हे देखील समजून घेणार आहोत.
रेशन कार्डचे प्रकार आणि योजनांची माहिती
महाराष्ट्रामध्ये रेशन कार्डधारकांसाठी दोन प्रमुख प्रकारच्या शिधापत्रिका दिल्या जातात. त्यामध्ये एक म्हणजे अंतोदय शिधापत्रिका आणि दुसरी म्हणजे प्राधान्यक्रम शिधापत्रिका. या दोन्ही शिधापत्रिकांअंतर्गत राज्य सरकार आणि केंद्र सरकार यांच्या संयुक्त माध्यमातून लाभार्थ्यांना दरमहा स्वस्त दरात धान्य दिले जाते. या योजनांचा मुख्य उद्देश गरीब, गरजू आणि मध्यमवर्गीय कुटुंबांना अन्नधान्याची कमतरता भासू नये, हा आहे. अनेक कुटुंबांचे रोजचे स्वयंपाकघर या रेशन धान्यावर अवलंबून असते. त्यामुळे रेशन व्यवस्थेमधील कोणताही बदल हा थेट सर्वसामान्य जनतेच्या जीवनावर परिणाम करणारा ठरतो.
सध्याची धान्य वाटप पद्धत आणि नागरिकांच्या तक्रारी
आतापर्यंत अंतोदय शिधापत्रिकाधारकांना दरमहा 25 किलो तांदूळ आणि 10 किलो गहू दिला जात होता. त्याचप्रमाणे प्राधान्यक्रम कुटुंबातील रेशन कार्डधारकांना 4 किलो तांदूळ आणि 1 किलो गहू मिळत होता. मात्र गेल्या काही महिन्यांमध्ये अनेक रेशन कार्डधारकांकडून तक्रारी येत होत्या. तांदळाचे प्रमाण खूप जास्त असल्याचे आणि गव्हाचे प्रमाण खूपच कमी असल्याचे नागरिकांचे म्हणणे होते. काही भागांमध्ये गहू जवळजवळ मिळतच नसल्याच्या तक्रारी देखील प्रशासनाकडे पोहोचल्या होत्या. या सर्व तक्रारींची दखल घेत राज्य सरकारने केंद्र सरकारशी चर्चा करून धान्य वाटपामध्ये मोठा बदल करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
1 जानेवारी 2026 पासून लागू होणारा मोठा बदल
राज्य सरकार आणि केंद्र सरकार यांच्या माध्यमातून 1 जानेवारी 2026 पासून रेशन धान्य वाटप पद्धतीत महत्त्वाचा बदल करण्यात येणार आहे. या नव्या निर्णयानुसार प्राधान्यक्रम कुटुंबातील रेशन कार्डधारकांना दरमहा 3 किलो तांदूळ आणि 2 किलो गहू दिला जाणार आहे. यामुळे गव्हाचे प्रमाण वाढणार असून तांदळाचे प्रमाण थोडे कमी होणार आहे. त्याचबरोबर अंतोदय शिधापत्रिकाधारकांसाठी देखील मोठा बदल करण्यात आला आहे. आता अंतोदय कार्डधारकांना 20 किलो तांदूळ आणि 15 किलो गहू दिला जाणार आहे. हा बदल नागरिकांच्या गरजा लक्षात घेऊन करण्यात आला असल्याचे सांगण्यात येत आहे.
डिसेंबरपर्यंत जुनी पद्धत, जानेवारीपासून नवी व्यवस्था
महत्त्वाची बाब म्हणजे डिसेंबर महिन्यापर्यंत रेशन धान्य वाटप जुनी पद्धत वापरूनच केले जाणार आहे. म्हणजेच डिसेंबरपर्यंत तुम्हाला आतापर्यंत मिळत असलेलेच धान्य मिळेल. मात्र 1 जानेवारी 2026 पासून नव्या नियमानुसार धान्य दिले जाईल. त्यामुळे जानेवारी महिन्यात रेशन दुकानात गेल्यानंतर तुम्हाला मिळणाऱ्या धान्याच्या प्रमाणात बदल दिसून येईल. जर धान्याच्या प्रमाणात कमतरता, तफावत किंवा गोंधळ जाणवला, तर तुम्हाला हे माहीत असणे गरजेचे आहे की सरकारने अधिकृतपणे नवी पद्धत लागू केली आहे.
रेशन कार्डधारकांसाठी महत्त्वाचा सल्ला
रेशन दुकानात धान्य घेताना दुकानदार तुम्हाला जे धान्य देतो, ते योग्य प्रमाणात आहे का, हे तपासणे फार महत्त्वाचे आहे. सरकारने जाहीर केलेल्या नवीन नियमानुसारच धान्य मिळत आहे की नाही, याची खात्री करून घ्या. काही अडचण असल्यास संबंधित रेशन अधिकारी किंवा तक्रार केंद्राशी संपर्क साधा. ही माहिती महाराष्ट्रातील सर्व रेशन कार्डधारकांसाठी उपयुक्त असल्यामुळे ती इतरांपर्यंत पोहोचवणे देखील तितकेच महत्त्वाचे आहे.
एकूणच 1 जानेवारी 2026 पासून महाराष्ट्रातील रेशन कार्डधारकांसाठी धान्य वाटपामध्ये मोठा आणि महत्त्वाचा बदल होणार आहे. हा बदल नागरिकांच्या तक्रारी लक्षात घेऊन करण्यात आला असून गहू आणि तांदूळ यांचे प्रमाण अधिक संतुलित करण्याचा प्रयत्न सरकारकडून करण्यात आला आहे. त्यामुळे सर्व रेशन कार्डधारकांनी ही माहिती लक्षात ठेवावी आणि योग्य प्रकारे लाभ घ्यावा.
